Συμμετοχή στον κύκλο διαλέξεων ΙΠΑ/ΜΙΕΤ: «Ιστορικά Αρχεία Τραπεζών» – 5η Διάλεξη: «Συλλογές σπάνιου και πολύτιμου υλικού στο Ιστορικό Αρχείο Τράπεζας Κύπρου: προκλήσεις και προοπτικές»
Δευτέρα 26 Μαΐου 2025
Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο ΜΙΕΤ, Παν. Σκουζέ 3, Αθήνα
Στο πλαίσιο του κύκλου διαλέξεων «Ιστορικά Αρχεία Τραπεζών» του Ιστορικού και Παλαιογραφικού Αρχείου (ΙΠΑ) του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η 5η διάλεξη με τίτλο «Συλλογές σπάνιου και πολύτιμου υλικού στο Ιστορικό Αρχείο Τράπεζας Κύπρου: προκλήσεις και προοπτικές». Ο Έφορος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου, Δρ. Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, κλήθηκε να παρουσιάσει το έργο και τις συλλογές του Ιστορικού Αρχείου Τράπεζας Κύπρου.
Ο Δρ. Χατζηχριστοδούλου ξεκίνησε την ομιλία του αναφέροντας την πορεία του πρώτου πιστωτικού ιδρύματος της Κύπρου, του σημερινού Συγκροτήματος της Τράπεζας Κύπρου, η οποία ξεκίνησε το 1899 με την ίδρυση του Ταμιευτηρίου «Η Λευκωσία». Τόνισε ότι η πορεία του Συγκροτήματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εξέλιξη της κυπριακής κοινωνίας, καθώς το πιστωτικό ίδρυμα συμμετέχει και συμπαρίσταται σε κάθε αναπτυξιακή, επιχειρηματική και γενικότερη οικονομική δραστηριότητα του τόπου.
Σημαντικό μέρος της ομιλίας αφιερώθηκε στην πορεία του Ιστορικού αρχείου, το οποίο ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2001 με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Συγκροτήματος. Τονίστηκε η συμβουλευτική συνδρομή του Γεράσιμου Νοταρά, επικεφαλής του Ιστορικού Αρχείου Εθνικής Τραπέζης, στις πτυχές οργάνωσης του Ιστορικού Αρχείου Τράπεζας Κύπρου. Επισημάνθηκε ότι, αν και το Ιστορικό Αρχείο Τράπεζας Κύπρου ανέστειλε προσωρινά τη λειτουργία του το 2017, ύστερα από μία περίοδο παύσης, βρίσκεται σήμερα σε φάση ανασυγκρότησης και επαναδραστηριοποίησης. Μετά από προσπάθειες για την εξασφάλιση της απαραίτητης υποστήριξης, τονίστηκε με έμφαση ότι το Αρχείο επαναλειτούργησε τον Απρίλιο του 2024. Η επαναλειτουργία αυτή πραγματοποιείται σε μόνιμο χώρο στο ιστορικό κτήριο της Φανερωμένης, το οποίο αποτελεί το πρώτο ιδιόκτητο κτήριο της Τράπεζας Κύπρου, γεγονός που, όπως σημειώθηκε, υπογραμμίζει τη δέσμευση για τη συνέχιση της αποστολής του Αρχείου για τη διαφύλαξη και ανάδειξη της ιστορικής κληρονομιάς της Τράπεζας και της ευρύτερης οικονομικής ιστορίας του τόπου.
Παράλληλα, ο Δρ Χατζηχριστοδούλου αναφέρθηκε στις προσπάθειες που καταβάλλονται για την προσβασιμότητα του υλικού στο ερευνητικό κοινό και το ευρύτερο κοινό, αναγνωρίζοντας τη σημασία της διάχυσης της ιστορικής γνώσης. Επίσης, τόνισε τη σημασία της ανάδειξης της αξίας των τεκμηρίων, καθιστώντας τα ορατά και ελκυστικά μέσω σύγχρονων μεθόδων, όπως ψηφιακές εκθέσεις και παρουσιάσεις. Στόχος είναι η ουσιαστική αξιοποίηση του υλικού για την ανάδειξη της οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας του τόπου.
Ο Δρ. Χατζηχριστοδούλου αναγνώρισε τις σημαντικές προκλήσεις που ανακύπτουν, όπως η ψηφιοποίηση του αναλογικού υλικού, η διαχείριση των ψηφιακών δεδομένων και η διασφάλιση της μακροχρόνιας ψηφιακής διατήρησης. Ωστόσο, έδωσε έμφαση στις τεράστιες προοπτικές που ανοίγονται για την ευρύτερη διάδοση της γνώσης και την ενίσχυση της συνεργασίας με άλλα ιδρύματα.
Η Τράπεζα Κύπρου παρουσιάστηκε αναλυτικά ως ο μεγαλύτερος χρηματοπιστωτικός οργανισμός της Κύπρου, με 126 χρόνια καθοριστικό ρόλο στην οικονομική ζωή της χώρας, και πώς το Ιστορικό Αρχείο είναι αποτύπωση της οικονομικής ιστορίας της Κύπρου από την Αγγλοκρατία (1878-1960) και επί Κυπριακής Δημοκρατίας (1960-).
Αναφέρθηκε ότι στις συλλογές του Αρχείου περιλαμβάνονται:
Ι. Καταστατικά και Κανονισμοί. Περιλαμβάνει καταστατικά και τροποποιήσεις τους, καθώς και τους κανονισμούς κλάδων της Τράπεζας.
ΙΙ. Διοίκηση. Περιλαμβάνονται τα αρχεία της Διοίκησης, τα Πρακτικά των Συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου, του Εποπτικού Συμβουλίου, Γενικών Συνελεύσεων, Καταλόγους και υλικό για Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου.
ΙΙΙ. Ισολογισμοί-Απολογισμοί. Περιλαμβάνει έντυπα Ισολογισμών και Λογοδοσίας, καθώς και λυτά έγγραφα ειδικών λογαριασμών με βάση τους οποίους συντάχθηκαν οι Ισολογισμοί.
IV. Μέτοχοι – Μετοχές. Περιλαμβάνει εξουσιοδοτήσεις Μετόχων, αγοραπωλησίες και μεταβιβάσεις Μετοχών και Μερίσματα Μετόχων.
V. Πιστώσεις. Περιλαμβάνει τους Τρεχούμενους Λογαριασμούς Πελατών.
VI. Δάνεια. Περιλαμβάνει προεξοφλήσεις δανείων, Ενεχυριάσεις αξιών και εμπορευμάτων και Υποθήκες Ακινήτων.
VII. Καταθέσεις. Περιλαμβάνει λογαριασμούς του Μικρού Ταμιευτηρίου και των Εγγεγραμμένων Καταθετών.
VΙΙΙ. Ταμείο. Περιλαμβάνει κυρίως Βιβλία του Λογιστικού Ταμείου, της Κίνησης, Ημερολόγια και Καθολικά, Τιμολόγια και Αποδείξεις.
IX. Συναλλαγές. Περιλαμβάνει κυρίως Βιβλία Γραμματίων προς είσπραξη, Παραστάσεις Γραμματίων, Ημερολόγια και Καθολικά Αξιών.
X. Αλληλογραφία. Περιλαμβάνει Εισερχόμενες και Εξερχόμενες Επιστολές προς / από Ιδιώτες, Διοικητικές Αρχές, Τράπεζες εγκατεστημένες στην Κύπρο και το Εξωτερικό, τις Ελεγκτικές Αρχές, καθώς και τους Νομικούς Συμβούλους.
XI. Προσωπικό. Περιλαμβάνει καταστάσεις Μισθοδοσίας, το Ταμείο Προνοίας των υπαλλήλων, το Μητρώο Υπαλλήλων, Αιτήσεις και Διαγωνισμούς Πρόσληψης, Συστατικές επιστολές και υλικό για συνδικαλιστικές οργανώσεις (ΕΤΥΚ και ΣΥΤΚ).
XII. Εσωτερική Υπηρεσία. Περιλαμβάνει υλικό με κωδικούς για τις Κλείδες των Χρηματοκιβωτίων, για τη φύλαξη Αξιών και Αντικειμένων.
XIII. Περιουσία. Περιλαμβάνει τα Έσοδα-Έξοδα Ακινήτων ιδιοκτησίας της Τράπεζας.
XIV. Γενικά έξοδα. Περιλαμβάνει εγγραφές για Αναλώσιμα Υλικά, Έξοδα Καταχωρήσεων, Καταχωρήσεις Διαφημίσεων και Συνδρομών.
XV. Υποκαταστήματα. Περιλαμβάνει υλικό για τη δραστηριότητα των Υποκαταστημάτων.
XVΙ. Τράπεζες. Περιλαμβάνει υλικό, το οποίο αναφέρεται στην οργάνωση και δραστηριότητα άλλων τραπεζικών ιδρυμάτων.
XVΙΙ. Ποικίλα. Περιλαμβάνει υλικό σχετικό με την κοινωνική δραστηριότητα της Τράπεζας και τα Κληροδοτήματα.
XVΙΙΙ. Εταιρείες Τράπεζας Κύπρου. Περιλαμβάνει τις Εταιρείες που συνέστησε ή εξαγόρασε η Τράπεζα Κύπρου.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το αρχειακό υλικό που αναφέρεται στην Τράπεζα Κύπρου ή σε Ταμιευτήρια ή Τράπεζες, τα οποία συγχωνεύτηκαν ή εξαγοράσθηκαν από την Τράπεζα Κύπρου, όπως λ.χ. έντυπο υλικό των Ταμιευτηρίων ή Τραπεζών, καθώς και αναφορές στον ημερήσιο Τύπο της εποχής, συγκεκριμένα στις εφημερίδες Αλήθεια, Κυπριακός Φύλαξ, Νέον Έθνος, Φωνή της Κύπρου.
Η ομιλία του Δρ. Χατζηχριστοδούλου προσέφερε μια ολοκληρωμένη εικόνα του Ιστορικού Αρχείου Τράπεζας Κύπρου, αναδεικνύοντας την ιστορική του αξία και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στον τομέα της διαχείρισης και ψηφιοποίησης του αρχειακού του υλικού. Επιπλέον, υπογράμμισε τις ευκαιρίες για περαιτέρω ανάπτυξη και διάδοση της ιστορικής γνώσης που περικλείει το Αρχείο.
Η επίσκεψη και η διάλεξη ενίσχυσαν τους δεσμούς συνεργασίας με το Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο του ΜΙΕΤ και ανέδειξαν το έργο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου στον ευρύτερο ακαδημαϊκό και ερευνητικό χώρο.